Tuvalet eğitimi ile ilgili sorulan sorular hemen hemen tüm ailelerde benzerdir. Ne zaman? Nasıl? Ne kadar sürecek? Aslında bu sorulara tek bir cevap vermek mümkün değil. Ne kadar aile hatta ne kadar çocuk varsa o kadar da farklı cevap var çünkü her çocuk biriciktir ve hepsinin gelişimsel süreçleri birbirinden tamamen farklıdır. Tabi bu farklılıklara rağmen bazı önemli noktaları bilmek bu süreci hepimiz için daha kolay hale getirir.
Tuvalet Eğitimine Ne zaman başlanmalı?
Aileler genelde bu konuda oldukça aceleci davranmaktadır. ‘Havalar ısınınca başlayacağım.’ çok duyduğum bir eğitime başlama kriteri ama burada önemli olan havanın ısısı değil çocuğunuzun fizyolojik ve psikolojik olarak bu duruma hazır olması. Diğer önemli nokta da ailenin bu sürece hazır hissetmesi.
Tuvalet eğitimi de emekleme, yürüme ve konuşma gibi gelişimsel bir süreçtir ve çocuğun kendi gelişimsel zamanında bu eğitime başlamak önemlidir. Genelde 2 yaşından sonra çocuklar bu olgunluğu kazanmaya başlarlar. (bazı çocuklar daha erken bazı çocuklar daha geç de başlayabilir bu tamamen normaldir). Eğitime başlamanız için çocuğunuzun bazı becerileri kazanmış olması gerekmektedir. Bu becerileri kazanmamış çocukları tuvalet eğitimine zorlamak onlar üzerinde tahminlerinizden daha fazla baskı oluşturacak ve başarısızlık hissi yaratacaktır.
• Fizyolojik hazırlık: çocuğunuz gün içerisinde 2-3 saat kuru kalabiliyorsa ve gece uykularından üst üste kuru uyanıyorsa kasları ve idrar kesesi yeterli olgunluğa ulaşmıştır.
• Yürümeye başlamış olması tuvalete bağımsız gidebilmesi için önemlidir.
• Söylenen basit görevleri anlamalı ve basit birkaç kelimeyi kullanarak cümleler kurabilmeli.
• Bazı temel kavramları biliyor olmalı (kirli-temiz, kuru-ıslak…) Tuvaletle ilgili bazı terimleri biliyor olmalı ( çiş yapmak, kaka yapmak, idrar yapmak…) vücut kısımları hakkında bilgi sahibi olmalı (penis, vajina, popo)
• Bezden rahatsızlık duymalı, çiş ya da kaka yaparken bir yerlere saklanması, oturarak kaka yapması, bezine kaka yaptığında rahatsız olduğunu belli etmesi önemlidir.
• Kendi başına pijamasını ve külodunu giyip çıkarabilmelidir.
Eğer tüm bu beceriler kazanılmışsa ve çocuğunuz artık size sinyaller vermeye başladıysa artık eğitime başlayabilirsiniz. Başlamadan önce son kez şu durumları da mutlaka gözden geçirmelisiniz?
• Yakın zamanda bir ev değişikliği ( taşınma ya da uzun sürecek bir ziyaret) var mı?
• Aileye yeni bir üye katıldı mı? ( kardeş, bizimle yeni yaşamaya başlayan bir bakıcı ya da bir yetişkin?)
•Yakın zamanlarda Önemli bir hastalık süreci oldu mu?
•Çocuğumuzun rutinin etkileyecek başka bir değişiklik yaşandı mı? (boşanma, yakın birinin kaybı vb) eğer bu ve benzeri durumlar yaşandıysa bir süre daha beklenmeli. Çocuğun alışkın olduğu düzene dönmesi ya da yeni düzene alışması için fırsat verilmesi önemlidir. Tüm bu ihtimalleri de değerlendirdiysek hadi başlayalım.
Eğitim için bir lazımlık ya da çocuğumuzun tercihine göre bir adaptör edinin. Lazımlık alışverişine çocuğunuzu da dahil etmeniz lazımlığı daha kolay sahiplenmesini sağlayacaktır. Eğer lazımlık yerine adaptör kullanacaksanız ayaklarının boşta kalmaması için ayaklarının altına mutlaka bir basamak almalısınız. Ayaklarının sallanmaması tuvalette güvende hissetmesi için önemlidir.
Tuvalet eğitimine başlamadan birkaç ay önce lazımlıkla çocuğunuzu mutlaka tanıştırın.
Lazımlığı oyunlarınıza dahil edin. Lazımlığın Odasında ya da salonda ya da çocuğunuzun istediği herhangi bir yerde durmasının şimdilik bir sakıncası yok. Bir süre sadece oyuncak olarak kullanmasına izin verin. Üzerine kıyafetleri ile oturmasına hatta üzerinde kitaplar okumasına izin verin, özellikle tuvaletle ilgili çocuk kitapları işinizi çok kolaylaştıracaktır. Zamanı geldiğinde lazımlığı gerçek amacına göre kullanmak istediğinizde bu adımlar işinize yarayacaktır.
Tuvaletinizi yaparken sizi gözlemlemesine izin verin. Aynı cinsiyetteki ebeveyni gözlemlemek çoğu teknikten çok daha işlevseldir.
Çocuğunuzun sizden öğrendiklerini oyuncakları üzerinde uygulaması için destekleyin. Bebeğini lazımlığa oturtması ve onun ihtiyaçlarını karşılaması için yardımcı olun. Bu öğrenme yöntemi işinizi çok kolaylaştıracaktır.
Eğer mümkünse bezini bağladığınız dönemde bezi tuvalette çıkarın bezin içerisinde olan kakayı tuvalete dökün ve sifonu çekin. Bu durum çocuğun tuvalet ve bez arasında bağlantı kurmasını kolaylaştırır.
Kaka ya da çişle ilgili genelde birçok söylem vardır. Mümkünse evde herkes aynı terminolojiyi kullansın. Yani anne çiş derken baba idrar demesin (çiş ya da idrar, kaka ya da dışkı) nasıl kullanmak isterseniz birini seçin ve evde ortak dil kullanın.
Bezler hakkında ya da kaka ve çiş hakkında ‘iğrenç, kötü kokulu, pis’ gibi kötü çağrışımı olan sözcüklerden uzak durun.
Eğitim süresince çocuğunuzun kolayca çıkarabileceği kıyafetleri giydirin. Fermuarlar, düğmeler, çıt çıtlar süreci zorlaştırır.
Çocuğunuzu izleyin ve tuvalet sinyalini yakaladığınızda ‘ tuvaletin gelmiş gibi duruyor, lazımlığına gidelim mi?’ gibi bir cümleyle onu lazımlığa götürün. Çocuğunuz bu konuda direnç gösterirse bu sorunuza sık sık ‘hayır’ şeklinde yanıt verirse daha net cümleler kurabilirsiniz. ‘Lazımlığa gitmeliyiz’ gibi daha net bir cümle kurun. Oyunun en alevli yerinde sizi duymayacak ve lazımlığa gelmeyi reddedecektir. Zamanı doğru seçin
Çocuğunuzun tuvalete gittiği zamanlar genelde bellidir ve anne-babalar bu zamanları genelde çok iyi bilir. ( yemekten sonra, uyanınca vb) bu zamanları bekleyin ve çocuğunuza tuvalete gitmesi gerektiğini hatırlatın. İstemezse asla zorlamayın ama gitmesi için lazımlığı cazip hale getirmeye çalışın.
Başarılı denemeleri övün fakat övgülerinizde asla aşırıya kaçmayın.
Kazalar olacaktır. Kazalar olduğunda çok sakin kalın ve bunun bir kaza olduğunu çocuğunuza mutlaka ifade edin. Diğer denemelerde daha başarılı olacağını hissetmesi için yüreklendirin. Kazalardan sonra temizlik süreçlerine çocuğunuzu dahil edin. Asla ceza vermeyin, azarlamayın ve söylenmeyin.
Bozuk bir plak gibi sürekli ne yapması gerektiğini hatırlatmayın. Bundan asla hoşlanmazlar
Tuvalet eğitimi verirken evin gündemini sürekli bu konuyla meşgul etmeyin. Konuyu sürekli gündeme taşımayın. Sonuçta hepimiz tuvalete gidiyoruz ve bu konunu sürekli ortalıkta konuşulmasını istemeyiz, çocuğunuz da bunu istemeyecektir.
Çocuğun kendi kuruluğunu kontrol etmesini sağlayın. Kuru külotları övün ama ıslak külotları asla cezalandırmayın.
Lazımlıkta saatlerce beklememeniz gerektiğini unutmayın. Bir süre bekleyip denemeler yaptıktan sonra eğer kaka veya çiş yapmadıysa lazımlıktan kaldırın. Kalktığında altına çiş yapacağını bilseniz bile kalkmak isteyen çocuğunuza oturması için ısrarcı olmayın. Daha uzun süre kalması için ortamı cazip hale getirebilirsiniz. Bir oyuncağını yanına almasına izin vermek ya da bir kova içinde su ile oynamasına göz yummak lazımlığı daha sevimli hale getirebilir.
Tuvalet eğitimi verirken mutlaka hijyen eğitimini de beraber verin. Kendini temizlemesi için fırsatlar sunun. Gerekirse oyuncak bebeği üzerinde bu konu ile ilgili alıştırmalar yapın. Ona gösterin ve onun da denemesi için fırsatlar verin. Tuvalet bitiminde ikiniz de mutlaka ellerinizi yıkamalısınız.
Tuvalet eğitiminde belirli bir hız yoktur. Her çocuk kendi sürecini kendisi belirler acele etmeyin.
Tuvalette çocuğunuzla kavga etmek, onu zorlamak, yapamadığı için bağırmak asla işin çözümünü kolaylaştırmayacaktır unutmayın. Olabildiğince sabırlı olun ve onun kendini hazır hissetmesini bekleyin.
Gece ve gündüz eğitimine beraber başlamak ya da ayrı ayrı başlamak tamamen sizin tercihinizdir. Ama gece eğitimine başladığınızda artık geceleri bezlemeyeceğinizi ve onu belirli aralıklarla uyandırıp tuvalete götürmeniz gerektiğini unutmayın. Burda önemli olan konu çocuğunuzun geceleri gerçekten uyanık olarak lazımlığa oturduğundan emin olun.
Eğitiminiz tek seferde tamamlanmayabilir. Bazen iki ileri bir geri adım atmak zorunda kalabilirsiniz. Çocuğunuz normalden fazla direnç gösteriyorsa zamanlama yanlış olabilir ya da yolunda gitmeyen başka şeyler olabilir. Yardım almaktan çekinmeyin.
Yetişkin olup hala altı bezlenen ( özel bir sebebi yoksa) kimse yoktur. Bu nedenle sabırlı olun ve karamsarlığa kapılmayın. Tüm adımlara rağmen uzun süreler direnç gösteren bir çocuğunuz varsa bir uzmandan mutlaka destek alın.
ÇOCUK GELİŞİMİ UZMANI
Diğer haberler için tıklayın.