Bebekler ilk yürümeye başladıkları yaklaşık 1 yaş civarında ilk karakteristik özelliklerini ortaya koyarlar. Bu özellikler en yakın çevreyi taklit etmek le öğrenildiği gibi genler yoluyla da bebeğe geçebilir. Bebek bu dönemde bireyselliğini ele almaya çalışırken her bebek kendine özeldir ve kendine özgü davranış kalıpları geliştirir. Kimi be bebek sakin, uysal, kimi bebek aktif, hareketli olabilir. Kimi. Çocuklar ise hırçın, agresif tavırlar sergileyebilir. Ama hırçınlığı diğerlerinden ayıran bir özellik vardır. Hırçınlık bir davranış kalıbı değil, bir duygu durumudur.
Hırçın Çocukla Nasıl Baş Edilir?
Hırçın olan çocuklar, agresiflik, tutturma, inatçılık, ağlama nöbetleri, bağırma, karşı gelme, uzlaşmadan kaçınma, saldırganlaşma, zarar verme gibi davranış kalıpları ortaya koyarken bu davranışlar karşısında anne baba birlikte hareket etmeli ve çocuğun bu olumsuz davranışlarının gelişmesi ve hatta çoğalmasını sağlayacak durum oluşturmamalıdırlar. Çocuk hangi yanlış, davranış kalıbında bulunuyorsa bu çocuğa anlatılmalı sonucu da açıklanmalıdır. Çocuklar karşısında ebeveynler birlikte hareket etmeli birinin “hayır” dediği bir davranışı diğeri “evet” dememelidir.
Çocuklara koyduğunuz kurallar ve sınırlar net olmalıdır. Kafa karışıklığı yaratmamalıdır. Bugün hayır dediğiniz bir davranışı yarın evet diyerek siz yıkarsanız. Çocuk bütün kuralların yıkılabileceği algısını edinir.
Toplumca yaptığımız bir hata, ”o daha küçük” diyerek düzeltmek gereği duymadığımız davranışlar. Aslında o çocukta onay aldığı hissi uyandıracağından hatalı davranış kalıbını tekrar etmesine sebep olur. Bu gibi söylemler den kaçınmalı çocuğa yaptığı hatayı anlıya bileceği şekilde sebep ve sonuçlarıyla anlatmalıyız. O daha küçük anlayamaz düşüncesi çok yanlıştır. Her yaş bireyin anlama yeteneği vardır. Önemli olan anlatabilmektir.
Çocuk Büyütürken Aile Büyüklerinin Etkisi
Çocuk büyütürken kural ve sınırlar koymak sevgisizlik değildir. Aksine ileride çocuğun eğitiminde hem çocuğa hem ebeveynlere temel oluşturur. Bu konularda çevre, aile büyükleri (büyük anneler, büyük babalar, hala, dayı vb.) çocuk eğitiminde destek olmalıdırlar. Büyük anne ve büyük babalar çocuk büyürken anne ve babaya anne ve babanın koyduğu kural ve sınırlara uyarak destek vermelidirler. Aksi durumda oluşan ikilikten faydalanan yaptığı yanlış davranışı aile büyüklerini arkasına alarak devam eder.
Hırçın Çocuk Psikolojisi Nasıl Olur?
Çocuklar anlık ya da dönemsel olarak hırçın davranışlar sergileyebilirler. Örneklemek gerekirse taşınmak, sınıf ve öğretmeninin değişmesi çocukta duygusal kaygı ve strese neden olabilir. Bu gibi durumlarda oluşabilecek hırçın davranışlara karşı aileler duyarlı yaklaşmalıdırlar. Çocuğa zaman tanımalıdırlar. Diğer yanda hırçınlaşarak kendini gösteren ve bu yolla isteğine ulaşan çocuklar bu davranış kalıbından kolay vazgeçmezler.
Aileler bu gibi durumlarda tutarlı davranışlarından ödün vermemelidirler. Gergin ortam oluşmasına fırsat vermeden örnek davranış sergilemelidirler. Aile ve çevre tarafından hırçın olarak nitelendirilen kendilerini yetersiz, suçluluk duygusuyla dolu ve güvensiz hissederler bu duyguyla baş edilemediği durumlarda profesyonel yardım alınmalıdır.
