Ekran Bağımlılığı; Teknolojik cihazların yaş gözetmeksizin çocukların günlük yaşamına dahil olduğu ve onlar üzerinde bilişsel, duygusal ve fiziksel etkiler yarattığı artık sürekli gündemde olan bir konudur. Teknolojinin çocukların hayatlarına oyun, keşfetme ve öğrenme anlamında birçok etkisi olduğu doğrudur fakat beyin gelişiminin en hızlı olduğu çocukluk döneminde çocukların bu keşif deneyimlerini ekran karşısında yaşamaları –yaşamaya çalışmaları- onların beyin gelişimleri üzerinde olumsuz etkilere sahiptir.
Teknolojinin yaygınlaşması insanlar arasında farklı bağımlılık türlerinin yaygınlaşmasına neden olmuştur. Özellikle çocukları fazlaca etkileyen bu bağımlılıkların en önemlileri bilgisayar oyunları, televizyon, cep telefonu ve internet bağımlılığı gibi yeni davranışsal bağımlılıklardır. Bu bağımlılıkların artması ve kontrol edilememesi sonucu çocuklarda birçok davranışsal değişiklikler olmaktadır. Çocuklar evde ekran karşısında geçirdikleri zaman artmış; akranları ile yüz yüze temasları azalmıştır.
Ekran Bağımlılığı Olan Çocuklar
Televizyon izleyen çocuklar koşup oynamaz, kitaplara bakmaz, hayal kurmazlar, ekran karşısındayken bedenlerini ve zihinlerini çalıştırmazlar. Aynı zamanda yapılan çalışmalar sürekli ekran karşısında ve hareketsiz kalan çocuklarda obezite riskinin de arttığını göstermektedir. Ekran karşısında çok zaman geçirdikleri için bolca kalori alırlar ve bunları hareket ederek yakamadıkları içinde kilo almaya çok müsait olurlar.
İzledikleri videolar, oynadıkları oyunlar farkında olmasalar da çocukların şiddete eğilimini artırmakta. Şiddete eğilimi artmasa bile etrafta fazlaca gördükleri şiddet içerikli görsel nedeniyle şiddeti normalleştirmekte, duyarsızlaşmaktadırlar ki bence en korkunç kısmı da budur. Küçük çocuklar gerçek ve kurguyu henüz ayırt edemezler. Hayal mahsulü şeyleri gerçek gibi algılayabilirler, yaşanan kötü olayların kendi ailelerinin de başına geleceğine inanıp korkabilirler. Gece bunlar yüzünden kabuslar görebilir ya da karanlık korkusu gibi korkular geliştirebilirler.
Ailelere göre ‘Korkmasına sebep bir durum yok izledikleri videolar korkunç değil ki’ diye ifade edilen birçok durum çocuk için kaygıya sebep olabilmektedir. Kaygı yaratmanın ötesinde çocukların değer yargıları üzerinde de oldukça olumsuz etkileri olabilmektedir. Çok az dijital içerik olumlu yargıları (paylaşım, kibarlık, dürüstlük…) desteklemektedir. Onun yerine daha çok olumsuz değerler (şiddet, yalan…) öğretilir.
Çok fazla ekran kullanan çocuklar hayal gücüne ihtiyaç duymadan tüm görsellere ulaşırlar ve bu nedenle yaratıcılıkları gittikçe azalır. Çocuklar kendi kendine oyun kuramaz ve grup oyunlarına uyum sağlamakta zorlanırlar çünkü bilgisayar üzerinden oynanan oyunlar tek taraflı oyunlardır. Bu ve saymakla bitmeyecek etkiler nedeniyle çocuklarımızı ekrandan uzak tutmalıyız. Bunu yapmak bazı aileler için oldukça zor çünkü bazı evlerde ekran çocuğun bakıcısı olarak kullanılmakta, çözülmesi gereken bir sorun olduğunda çözümü aramak yerine susturucu olarak ekran kullanılmaktadır.
Tüm olumsuz etkilerine rağmen teknoloji kullanımı çocuğa başka yerde bulamayacağı sayısız fırsat verir. Teknoloji sayesinde farklı dünyaların kapılarını açabilirler. Ailelere düşen ise bu sayısız faydası olan teknolojinin doğru kullanımını çocuğa öğretmektir ve ona bu yolda rehberlik etmektir.
Ekran Bağımlılığı Olan aileler bu konuda neler yapabilir?
• Ekran kullanımına mantıklı sınırlamalar getirilmelidir. Çocuk gün içinde ne kadar süre izleyeceğini bilmeli süresi dolunca ısrar edemeyeceğini görmelidir. 2 yaştan önce asla ekran kullanmamalı 2 yaştan sonra da her yaş için yarım saat olacak şekilde bir süre düzenlemesi yapmalıdır. Ekran kullanımını azaltmak için gün içinde çocuğa cazip gelecek başka etkinlikler aile tarafından çocuğa sunulmalıdır.
• Ekran kullanımı için zamanlar belirleyin. Yemek saatlerinde, aile sohbeti zamanlarında asla kullanmayın.
• Televizyon ya da diğer (bilgisayar, telefon vb) kanallardan izledikleri içerikleri siz de çocuğunuzla beraber seyredin. Onu nasıl karanlık bir sokakta yalnız bırakmayacaksanız bu içerikleri izlerken de yalnız bırakmamalısınız.
• Televizyonu seyrederken etkileşim içinde olun. Söylenen bir şarkı varsa katılın, izlediği içerikler hakkında konuşun, sorular sorun.
• Televizyon siz iş yaparken çocuğunuzu oyalayacak bir şey değil, onu bu işlevle kullanmayın.
• Ekran kullanımını bir ödül ya da ceza olarak kullanmayın. Onu izlemekle tehdit etmeniz ekranı daha cazip hale getirecektir.
• Ekranı çocuğunuzu sakinleştirmek ya da neşelendirmek için kullanmayın. Onu en çok neşelendiren sizinle zaman geçirmektir bunu unutmayın.
• Ekran kullanımı konusunda çocuğunuza olumlu bir model olun. Siz sürekli ekran başındayken onun kendi kendine zaman geçirmesini beklemek çok gerçekçi bir beklenti değil.
• İzlediği içerikleri, oynadığı oyunları mutlaka önceden takip edin. İçerikler hakkında mutlaka bilgi sahibi olun.
• Kontrol edemediğiniz ya da çocuğunuz üzerinde farklı etkiler gözlemlerseniz mutlaka destek alınız.
Diğer haberler için tıklayın.
