Her çocuk için gerekli olan uyku ihtiyacı farklıdır. Gelişim döneminde pek çok annenin bu konuda kaygı ve sıkıntı yaşadığı görülmektedir . Anne baba tutumları ve kararlı olmak ta çocuğun uyku adaptasyonu üzerinde önemlidir.Yatağında uyumama,ayakta sallanma çocuğun tek başına yatağa geçişini zorlaştırmaktadır.Anne baba yanında yatma davranışı sürdükçe ilerleyen dönemlerde sorun yaşama olasılığı artmaktadır.Uykunun çocuğun büyüme ve gelişiminde etkisi büyüktür. Uyku problemi yaşayan bir çocuğun bir uzman tarafından ayrıntılı öyküsünün alınması gerekmektedir.
Uyku, hayatın her döneminde olduğu gibi okul öncesi ve okul çağı çocuklar için de büyük önem taşır. Her yaş döneminde artabilen uyku yoksunluğu, beraberinde birçok sorunu getirebilmektedir.Son yıllarda yapılan bilimsel çalışmalara göre uykusu azalan çocuk sayısı giderek artmakta; bununla birlikte dikkatler de uyku süresindeki kısalma ile obezite ve diyabet ilişkisine çekilmektedir. Ayrıca dikkat eksikliği ile uyku yoksunluğu ilişkisi de üzerinde önemle durulması gereken bir konudur.
Aynı zamanda ebeveynlerin ve eğer varsa evde yaşayan diğer bireylerin evdeki günlük aktiviteleri, yaşamaya dair kültürü, gürültü seviyesi, çocuğun uyuduğu ortam ve oda , bulunulan çevre ve ebeveyn-çocuk bağlanması gibi etkenlere özellikle dikkat edilmesi gerekmektedir. Ayrıca çocuğun mizacı, direnme düzeyi tepkileri, anne babası ya da bakım veren kişi yanında olmadığında kendi kendini yatıştırabilme yeteneği gibi içsel etkenlerin de değerlendirilmesi de faydalı olacaktır.
ÇOCUKLARDA 2 YAŞ DÖNEMİNDEN İTİBAREN UYKU DÜZENİ NASILDIR?
Bu dönemde çocuk genel olarak artık kendi yatağında uyumaya alışkın durumdadır.Gece emme dönemi bitmiş olduğu için geceleri sık uyanma davranışı göstermezler.Fakat bu dönem tuvalet eğitiminin başlamasıyla birlikte gece bezsiz yatma,tuvaletini tutma yatak ıslatma problemlerinin sıkça yaşandığı bir dönemdir.Sıvı alımlarının yatmadan önce azaltılması bu konuda alınacak önlemlerden ilkidir.3-6 yaş döneminde çocuğun uykuya duyduğu ihtiyaç azalabilmektedir..Kimi çocuk gündüz uyuyabilirken kimi çocuğun ise gündüz enerji dolu olduğu görülebilmektedir.Bu yaş döneminde gece korkuları,kabuslar,uykuya dalmada güçlük ve anne baba ile olma isteği gözlemlenebilmektedir. Erişkinlerde olduğu gibi, çocuklarda da uyku süreleri ve saatleri genlerle belirlenmiştir ve , çocuktan çocuğa değişebilmektedir.. Bazı çocuklarda bu sürelerin kısa (4-5 saat), bazılarında ise daha uzun (12-14 saat) olduğu unutulmamalı ve anne babalar öncelikle çocukları için gerekli uyku sürelerini saptamalıdırlar.
ÇOCUĞUN ZAMANINDA UYUMASI İÇİN HANGİ ÖNLEMLER ALINMALIDIR?
*Anne ve babaların sıklıkla karşılaştığı sorunlar her gece yatağa girilmeden önce yapılan pazarlık ve anlaşmalardır. ”Odam rahat değil”, ”Korkuyorum”,”Tek başıma kalmak istemiyorum “gibi söylemlere sıklıkla rastlanmaktadır. Bu nokta da genellikle çocuğun yapısı da etkili olan unsurlardandır.Yatağına gitme konusu anne ,baba ve çocuğun yaşadığı bir güç savaşına dönüşebilmektedir.Her çocuğun uykuya ihtiyaç süresi ve uykuya geçiş hızı farklı olabilmektedir.Çocuğun yatıp kalktığı saatler ve uyku düzenine dikkat etmek ve günlük ihtiyaç duyduğu uyku süresini belirlemek yaşanılan çatışmaları azaltmak açısından oldukça önemlidir.
*Yaşla birlikte uyku ihtiyacı azalmaktadır.
*Her akşam aynı saatlerde tuvalete gitme,diş fırçalama,pijama giyme rutinlerini gerçekleştirmek uykuya geçişi daha hızlı ve kolay hale getirmektedir.
*Uykuyu bir ceza unsuru olarak kullanmak son derece yanlıştır.”yemek yemezsen uyursun “vb.
*Sevdiği bir oyuncak ya da nesneyi yanına almasına izin verilebilir.
*Uyumadan önce rahatlatıcı konuşmalar iyi gelmektedir.
*Gerekirse küçük bir ışık iyi gelebilmektedir.
*Üzgün, problemli bir şekilde uykuya geçmesine izin vermemek önemlidir.
*Çocuğunuzu odasında yatmaya adım adım teşvik etmek önemlidir.Yanına uzanmak,yatağın kenarında beklemek,bir sonraki aşamada üçbeş dakika kadar dışarı çıkmak ,en önemlisi pes etmeden denemelerle kararlılığınızı belli etmenizdir.
*Çocukların uykusu da erişkinlerinde olduğu gibi, teknolojik gelişmelerden etkilenmektedir. Araştırmalar, bu teknolojik cihazlarla geçirilen zamanın uyku süresinde azalma yaşattığını göstermektedir. Eksik uyumaya sebep olma dışında sahip oldukları beyaz parlak ışık nedeniyle, uyku ritminde kaymalara sebep olmaktadırlar. Bu cihazların sebep olduğu başka bir sorun da, gece boyunca kapatılmamalarından kaynaklanmaktadır. Bu cihazların gece uykunun kalitesini bozduğu birçok çalışma ile ortaya çıkarılmıştır.
ÇOCUKLARDA GÖRÜLEN UYKU PROBLEMLERİ
*Gece boyunca sık uyanma
*Uykuda konuşma
*Uykuya dalmada güçlük
*Ağlayarak uyanma
*Gündüz uyuklama
*Kabus, korkulu rüya
*Yatak ıslatma
*Diş gıcırdatma ve ya sıkma
*Erken uyanma ve uyurgezerlik olarak görülebilmektedir. Bu sorunlar genellikle kaygı uyandıran durumlar,sağlık problemleriyle ortaya çıkabilmektedir.Bu tür durumlar karşısında çocuğun yaşadığı stres kaygı ve ailevi durumlar göz önünde bulundurulmalıdır.Çocuğun yaşadığı korkulu rüya görme durumlarında korkulan olayın resmi çizdirilebilir.Bu durumu somutlaştırmak çözüm bulma sürecini hızlandıracaktır.Bu durum diş gıcırdatma ve alt ıslatma gibi fiziksel problemlere dönüştüğünde ise bir uzman yardımı alınmalıdır.
KAYNAKÇA:
Arka Bahçe Psikolojik Danışmanlık Makale
Memorial Sağlık uyku problemi yaşayan çocuk sayısı artıyor Makale
Psikolog Kübra ERİŞ
Sağlık ile ilgili diğer haberler için tıklayın.
